با اتمام سال تحصیلی و آغاز تعطیلات تابستان، مجتمع فرهنگی ...

با اتمام سال تحصیلی و آغاز تعطیلات تابستان، مجتمع فرهنگی حمزه ی سید الشهداء در مرکز استان لرستان زمینه ساز اجتماعی دوباره در راستای ارتقاء فرهنگ کار جمعی شد.

 اکنون چهارمین سالی است که به لطف الهی به گرد هم می آییم تا با تبادل آراء و اندیشه ها، انسجام بهتری به هویت جمعی گروه ببخشیم تا در آینده در سایه ی آن شاهد اجتهاد نو به نو در تمامی عرصه های دین باشیم. 

برنامه هایی که در تابستان امسال پیگیری می شود نسبت به سال های قبل، تفاوت هایی دارد. در نشست ها و هم اندیشی هایی که پیرامون اردوی تابستان با هم داشتیم تصمیم بر این شد موضوعاتی که بایسته و شایسته ی رسیدگی در طول تابستان است از سوی دوستان ارائه گردد و استاد هم در طرح و پیگیری این موضوعات هادی و راهنمای جمع باشند.

عمده ی برنامه ها در این اردو پیرامون سه موضوع است در واقع از این جهت که رویکرد تمدن محور تعین بخش اهداف گروه است جهت نزدیکی اندیشه ها و حرکت جمعی به سمت اهداف دو موضوع از سوی دوستان و یک موضوع از سوی استاد پیشنهاد شد.

 موضوع اول: پرونده ای با عنوانِ "شهید مطهری الگوی عالم تمدّن ساز"  

در پرونده ی "شهید مطهری الگوی عالم تمدن ساز" با توجه به اینکه یکی از اهداف، پرورش طلابی نخبه برای ورود به عرصه ی تولید علم با رویکردی تمدنی است و تولید در این فضا با پنج شاخصه ی زیر انجام می پذیرد:

1)  تولید علم با نگاهی حداکثری به دین؛

حوزه ی کنونی از یک سو عرصه ی محدودی از دین را در دایره ی اجتهاد دیده و از سوی دیگر از نظر روش و متد نیز کاستی های فراوانی دارد.

2) توجه به مدل نظام سازی؛

 در این نگاه، دین به عنوان یک منظومه ی کلان دیده شده است که به لطف آن قادر به طرح نظام های معرفتی در این منظومه  خواهیم بود. مراد از نظام در اینجا «ما یُنظّمُ به»، معیار و ملاک نظم بخشی به مجموعه مسائل منظم است چنانکه پیداست منظور از نظام،سیستم اجرائی ومجموعه ی منظم نیست هرچند که در زمینه ی تولید علم دینی به این دو نیز نیازمند هستیم. این بحث نتائج و ثمرات بسیار با ارزشی دارد که از آن جمله می توان به بحث ثابتات و متغیرات در دین اشاره کرد.

3) توجه به عینیت دین در جامعه؛

از آن رو که هدف نهایی اجتهاد در دین، فرهنگ شدن آن در جامعه است توجه آن به آن به جامعه ی هدف ضرورری است چرا که فرهنگ سازی یک مسئله در جامعه بدون شناخت آن ممکن نخواهد بود. لذا به تبع شناخت جامعه، سیاست گذاری فرهنگی یک مسأله هم روشن می گردد. در این نگرش، روش مورد نیاز برای عینیت بخشی به دین در جامعه نیز بر عهده ی مجتهد است.

4) توجه به نظریه های درون گفتمانی؛

از دیگر شاخصه هایی که درتولید علم از اهمیت بسزائی برخوردار است، نقد نظریات درون گفتمانی است در عصر کنونی با توجه به اینکه رویکرد نظریه پردازان در نقد تمدن غرب بوده و کمتر به نقد هایی درون گفتمانی ورود کرده اند است این مساله اهمیت دوچندانی می یابد.

5) تولید علم با محوریت کار جمعی؛

آنچه که به عنوان یک نظریه در زمینه های مختلف علمی ارائه گشته، متکی به زحمات و تلاش های یک نظریه پرداز بوده، در نگاه استاد در عرصه ی تولید علم می توان شاهد ارائه ی نظریاتی باشیم که برآمده از هم اندیشی جمعی است.

برای درک هرچه بهتر این شاخص ها تصوری دقیق از حدود و صغور تمدن و تولید در فضای تمدنی بسیار مهم است لذا پرونده ی "شهید مطهری الگوی عالم تمدن" از دو جهت حائض اهمیت است:

1) درک اقتضائات فضای تمدنی

2) ایجاد تصوری صحیح از شاخص های تولید علم با دست یافتی درست نسبت به اقتضائات فضای تمدن

موضوع دوم: "نظریه فرهنگی"

در این دوره هم سلسله نشست هائی، با عنوان "نظریه ی فرهنگی" برگذار شد. البته جنبه هایی از این موضوع در اردوی تابستان سال گذشته رسیدگی شد.

توضیح مختصر این نشست ها:

یک نظریه از جنبه ی کارکردی دارای سه کارکرد می تواند باشد

1)شناخت ساختار محور یک موضوع

2)دریافت دلالت های اجتماعی

3)کنش و عاملیت 

با بحث از نظریه فرهنگی شناختی ساختارمند نسبت به عرصه ی فرهنگ ایجاد می شود که با رصد مسائل اجتماعی و بررسی دلالت های اجتماعی هر مساله، کنش و عاملیت نسبت به آن مساله جهت دهی و مدیریت می شود. حاصل نظریه ی فرهنگی در عرصه ی تولید علم هم را هم می توان در چرخه ی تولید علم دید. دریافت مسائل از جامعه ی هدف و ارائه ی پاسخ مناسب نسبت به آنها، هم در همین چرخه تعریف می شود که در این اردو نیز این مساله مورد توجه قرار گرفته است. در همین راستا می توان به ارتباط مجموعه با ستاد مردمی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در استان لرستان، ارتباط با حوزه ی هنری استان، ارتباط با مجموعه ی موسسه مبشر صبح و برگزاری سلسله نشست های "نظریه ی فرهنگی"، "سلسله نشست های سیر تطور اندیشه ی سیاسی امام خمینی(ره)"، دیدار با "هنرمندان"، جلسه ی معرفی، بررسی و نقد کتاب "نظریه ی فرهنگی استاد مطهری"(1) در پاتوق کتاب اشاره کرد.(2) پس به نوعی همه این نشست ها برآمده از نظریه ی فرهنگی است. و نظریه فرهنگی است که با دریافت دلالت های اجتماعی در مسائل گوناگون اجتماعی، کنش و عاملیت در قبال نحوه ی مواجه با آن مساله را مدیریت می کند.

  در نظریه ی فرهنگی با توجه به فراگیری و در هم تنیده شدن عرصه ی فرهنگ با تمامی عرصه های جامعه ی بشری، با نسبت سنجی فرهنگ با سایر سایر مقولات از جمله انسان، دین، جامعه، اقتصاد، سیاست و... درصدد ارائه ی تعریفی درست از فرهنگ بودیم. نسبت سنجی بین هر یک از مقولات پیش گفته در نظریات اندیشمندان غربی از جمله؛ دورکیم، کارل مارکس، ماکس وبر، لوکاچ، آنتونیو گرامشی، مکتب فرانکفورت و... رسیدگی شد.

موضوع سوم: "کار تشکیلاتی"

چناچه که در شاخص های تولید علم به اشارت گذشت یکی از شاخص های تولید علم " تولید علم با محوریت کار جمعی "  است لذا طرح ایجابی چگونگی کار جمعی و تشکیلاتی برای مجموعه ایی که در حیطه ی تولید نظریات دینی حیات و بقاء خود را تصویر می کند اهمیت ویژه ای می یابد با این نگاه در این پرونده رصد فعالیت های تشکیلاتی در فضای انقلاب اسلامی، رصد نظریات اندیشمندان اسلامی همچون شهید آیت الله بهشتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

__________________________________________________________________________________________________________________________________

پی نوشت ها:

(1) جمشیدی، مهدی؛نظریه ی فرهنگی استاد مطهری، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه ی اسلامی، چاپ اول، 1393

(2) این نشست ها  در سالن حوزه ی هنری، به همت ستاد مردمی جبهه ی فرهنگی انقلاب اسلامی لرستان و پشتیبانی موسسه ی مبشر صبح در حال برگذاری است.